فوت و فن کاشت و پرورش درخت شلیل

چگونه می توان یک درخت شلیل کاشت؟

تاریخچه درخت شلیل

انواع شلیل

خصوصیات گیاهشناسی شلیل

شلیل درختی است که تا ۴ تا ۱۰ متر ارتفاع رشد می کند. برگ های آن نیزه ای شکل، به طول ۷ تا ۱۶ سانتیمتر و عرض ۲ تا ۳ سانتیمتر و با رگبرگ های پرمانند می باشند.

گل ها در بهار و قبل از برگ ها به وجود می آیند. این گل ها منفرد یا دوتایی، به قطر ۲٫۵ تا ۳ سانتیمتر، به رنگ صورتی و دارای پنج گلبرگ می باشند. گل شلیل، به صورت جانبی، از یک جوانه ساده روی شاخه یکساله به وجود می آید. بیشتر ارقام این درخت خودبارورند.

گرده افشانی می تواند توسط باد انجام شود ولی کندوگذاری، مقدار محصول را بالا می برد. بهتر است در زمان گلدهی هوا خشک باشد. زمان گلدهی اوایل بهار بعد از بادام و زردآلو و حدود ۳ هفته قبل از سیب می باشد. زمان رسیدن میوه در ارقام زودرس از اوایل تابستان و در ارقام دیررس در اوایل پاییز است.

شلیل درختی ‌نسبتاً‌ کم عمر است. علت عمر کم بودن آن، چوب ترد و شکننده اش است و علت تردی چوبش نسبت زیاد پوست به استوانه مرکزی آن است. به همین دلیل تربیت آن به صورت Open Cnter است تا شاخه هایش در اثر وزن زیاد نشکند. جوانه ها ساده، ۳ عدد در محور هر برگ، جوانه های جانبی زایشی و جوانه وسط رویشی است. جوانه های آن بسیار شبیه بادام است.

در حال حاضر بیش از ۱۵۰ گونه شلیل وجود دارد که فقط از نظر اندازه، شکل، طعم، بافت و رنگ متفاوت هستند. انتظار می رود با معرفی دو یا چند گونه جدید شلیل در هر سال محبوبیت این میوه مداوم باشد. گونه های موجود شلیل پیوسته از نظر طعم بهتر و ظاهری زیباتر و عمر طولانی تر هسته در حال ارتقا می باشند. بسیاری از گونه های جدید که شما امروزه از آنها لذت می برید شاید در ۵ یا ۱۰ سال آینده دیده نشوند.

شرایط محیط رشد شلیل

پایدارى شلیل ، در برابر سرماى زمستانه، از سیب و گلابى کمتر و تقریباً مشابه بِه مى‌باشد. براى شلیل سرماى کشنده معمولاً حدود ۲۱- درجه سانتى‌گراد است ولى اگر هوا به سرعت سرد شود در دماهاى ۹- الى ۱۳- درجه نیز جوانه ها و حتى شاخه هاى جوان خشک مى شوند. نیاز سرمائى شلیل براى بیرون آمدن از استراحت زمستانه ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ ساعت دماى زیر ۷ درجه سانتىگراد مى باشد. هلو، در برابر گرماى تابستان، مقاومتر از سیب است و در تابستان هاى گرم، میوه آن مانند گلابى از کیفیت بهترى برخوردار مى شود.

ریشه شلیل ، در برابر کمبود تهویه خاک بسیار حساس است و از غرقاب شدن، به شدت آسیب مى بیند. این درخت، براى بهترین رشد، به خاک هاى نسبتاً سبک، با ژرفاى ۱ تا ۵/۱ متر و زهکش کامل نیاز دارد.

روش تکثیر شلیل

ازدیاد شلیل همانند هلو به روش پیوند انجام می شود. این گیاه را می توان روی پایه های هلو، زردآلو، بادام و آلو پیوند زد. فاصله کشت برای ارقام معمولی شلیل، ۶ تا ۷ متر است و در یک باغ خوب می توان انتظار ۴۰ تا ۵۰ تن محصول در هکتار داشت. در روش های داربستی فواصل کشت کمتر و مقدار محصول بسیار بیشتر است و تا ۱۱۰ تن در هکتار نیز می رسد.

توصیه‌هایی برای کاشت هسته شلیل در منزل

برای کاشت شلیل در گلدان انتخاب بذر مناسب بسیار مهم است. برای این منظور لازم است از بذر درختان شلیلی پا کوتاه استفاده کنید، البته چنانچه قصد دارید شلیلی شما بار دهد در غیر این صورت و به عنوان یک گیاه زینتی می توانید از هر هسته شلیلیی برای کاشت استفاده کنید.

انتخاب گلدان مناسب نیز مهم است. در مراحل بعدی رشد نهال شلیل قطر گلدان ۴۵ تا ۹۰ سانتیمتر باشد. برای جدا کردن گوشت میوه شلیل از هسته آن را داخل دهان نکنید زیرا احتمال دارد بزاق دهان بر روی قوه نامیه گیاه تاثیر گزارد.

مراحل کشت هسته شلیل در گلدان

۱- ابتدا بایستی هسته را از گوشت میوه شلیل جدا کنید. اگرچه این کار کمی مشکل است ولی تلاش کنید تا کاملا گوشته میوه از هسته جدا شود. به این منظور میتوانید میوه شلیل را ۳ تا ۴ روز در سایه بگذارید تا خشک شود، در این صورت جدا کردن هسته آسانتر خواهد بود.

۲- در مرحله بعد لازم است قسمت چوبی هسته را به آرامی بشکنید. دقت کنید که هنگام جدا کردن پوسته چوبی مغز هسته آسیب نبیند زیرا امکان سبز شدن هسته در صورت آسیب از بین خواهد رفت. برای جدا کردن هسته چوبی میتوانید از انبر استفاده کنید تا پوسته چوبی ترک بخورد و بتوانید مغز هسته را خارج کنید.

۳- برای کاشت هسته شلیل در گلدان بهتر است چند روزی هسته را داخل پلاستیک و در داخل یخچال قرار دهید تا مواد بازدارنده موجود در هسته که مانع جوانه زنی بذر میشوند، غیر فعال شوند.

نکته : توجه داشته باشید که هسته شلیل را در کنار میوه هایی مانند موز در یخچال نگزارید زیرا اتیلن تاثیر منفی بر قدرت جوانه زنی هسته شلیل خواهد داشت. در شرایط طبیعی ماه های سرد زمستان در طبیعت این مواد را غیر فعال می کند.

۴- هسته شلیل را یک شب در آب بخسانید. در این مرحله هسته شلیل آماده کاشت داخل گلدان است.

۵- گلدان مورد نظر را با خاک مناسب (مخلوطی از خاکبرگ و شن) پرکنید. هسته شلیل را در عمق دو برابر اندازه طول هسته شلیل در خاک بکارید.

۶- گلدان را در دمای ۲۳ درجه سانتیگراد قرار دهید. هسته شلیل در حدود یک ماه بعد جوانه خواهد زد. نهال حاصل از کاشت هسته شلیل در گلدان در صورت شرایط مساعد محیط در مدت ۷-۵ سال به باردهی می رسد. بنابراین لازم است با بزرگ شدن نهال، آن را به گلدان بزرگتر انتقال دهید. در حین رشد کود دهی را فراموش نکنید .

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی شلیل

شلیل سرشار از ویتامین های C و A و بهترین میوه برای افراد گرمازده است. بیش از ۱۵۰ گونه شلیل در دنیا وجود دارد. شلیل در پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری های مزمن نظیر سرطان، دیابت و بیماری های قلبی عروقی که از مهمترین علل مرگ و میر هستند مؤثر است.

ویتامین C موجود در شلیل اثرات مفید در سلامت پوست، دندان و استخوان دارد. این میوه منبع بسیار غنی از بتاکاروتن است. بتاکاروتن با خاصیت آنتی اکسیدانی بسیار نیرومندی که دارد و با ارتقای سطح ایمنی بدن از بروز بسیاری از بیماری ها جلوگیری می کند.

یکی دیگر از خواص بتاکاروتن، جلوگیری از بروز بیماری های قلبی ـ عروقی است. فیبر دیگر ترکیب قابل توجه در این میوه است که سبب کاهش سرعت جذب برخی مواد مغذی بویژه قندها می شود و در عین حال میزان حساسیت به انسولین را نیز افزایش می دهد. مصرف شلیل می تواند در کنترل قند خون مؤثر باشد.

فیبرهایی که در شلیل یافت می شود نقش مهمی را در پاکسازی کولون و سلامتی کولون ایفا می کنند. شلیل بسیار کم کالری و کاهش دهنده ی چربی خون است.

هر عدد از میوه شلیل متوسط تقریباً ۵۰ کالری انرژی دارد و چون فیبر بالا داشته و چربی ندارد میوه بسیار خوبی برای کاهش وزن و رژیم های لاغری است. البته کسانی که می خواهند وزن اضافه کنند بهتر است کمتر شلیل بخورند و میوه های پرکالری تر را میل کنند.

هشدار: هسته شلیل را به هیچ وجه نباید خورد زیرا دارای آمیگدالین است که در بدن تبدیل به سیانین می شود و می تواند مسمومیت های سیانیدی ایجاد کند.

آفات و بیماری های درخت شلیل و هلو

شیره زدن : هسته داران مثل هلو ، زرد آلو ، گوجه سبز ، شلیل و …. به شیره زدن حساس می باشند . دلایل مختلفی برای ایجاد شیره در تنه درختان وجود داره

الف : تنش های دمایی ، مثلا هوا به شدت سرد شود که باعث ترک خوردن پوسته درخت شود

ب : آلودگی های قارچی که معمولا به دلیل شیوه های نادرست آبیاری و عدم استفاده دقیق از کودهای حیوانی می باشد

نکته ای که خیلی مهمه این هست که شیره زدن درخت باعث می شه دیگر حشرات و همچنین انواع قارچ ها و باکتری ها به سمت درخت جذب شده و باعث ایجاد بیماری های ثانویه در درخت ها شوند .

پیشگیری از شیره زدن و سمق درخت :

الف : آبیاری را به گونه ای انجام دهید که تنه درخت خیس نشود . آب با فاصه از تنه درخت باشد
ب : کودهای حیوانی پوسیده استفاده کنید و سعی کنید در مجاورت تنه درخت نباشد و با فاصله کودهای حیوانی را استفاده کنید و حتما با بیل آنها را با خاک مخلوط کنید
ج : هر سال در اواخر دی ماه یا اواسط بهمن ماه تنه درختان را با اکسی کلرور مس آغشته کنید . با برس به تنه درخت از سطح زمین تا ارتفاع ۵۰ سانتی متری بزنید

درمان شیره زدن و سمغ درخت :

د : در فصل رشد نیز می توانید از اکسی کلور مس به صورت محلول پاشی استفاده نمایید
ه : اگر محصولی به نام ” آلفاسیتول ” را پیدا کردید که محصولی فوق العاده هست با نسبت ۱ لیتر در هزار لیتر آب کل درختان را در فصل رشد ( اردیبهشت ) محلول پاشی کنید.

بیشتر بخوانید:

با روش کاشت و تکثیر درخت انجیر آشنا شوید

روش های کاشت و تکثیر انواع درخت توت

راهنمای کاشت درخت زیبای سرو کوهی