آموزش باغبانی

آشنایی با گیاه خار مقدس و فواید مصرف آن

معرفی گیاه خار مقدس

خار مقدس (نام علمی: Cnicus benedictus) از تیره Asteraceae ، گروهی از مینای دندان است که در منطقه مدیترانه از جمله ایران رشد می کند. خارهای مقدس در ایران رشد می کند ، از جمله در ارتفاعات بالای 2500 متر در استان کهگیلویه و بویراحمد. گیاهی یک ساله است که ارتفاع آن به 60 سانتی متر می رسد. دارای برگهای کرک دار است که بطور کلی حدود 30 سانتی متر طول و 8 سانتی متر عرض دارند. گلهای آن زرد است.
گیاه خار مقدس از قرن سیزدهم میلادی به عنوان دارو استفاده می شده است. در سال 1948 ، یک محقق اظهار داشت که اروپایی ها در گذشته از این گیاه برای درمان بیماری های دستگاه گوارش و همچنین علیه تومورها استفاده می کردند. به گفته محققان دیگر ، از گیاه خار مقدس برای درمان آفت در قرن شانزدهم استفاده شده است.
از مواد فعال موجود در بدن رویشی این گیاه برای درمان بیماری های صفراوی و اختلالات مربوط به دستگاه گوارش استفاده می شود. مصرف این گیاه به هضم غذا نیز کمک می کند. از خار مقدس در صنعت نوشیدنی (در تهیه شراب تلخ اشتها آور) و همچنین ادویه جات استفاده می شود. برخی از کشورهای اروپایی مانند آلمان ، چک ، اسلواکی ، روسیه و بالکان این گیاه را کشت می کنند.

ویژگی های گیاه شناسی خارهای مقدس

خار مقدس گیاهی یک ساله است که گزارش می شود منشا آن از دریای مدیترانه و آسیای صغیر است. ریشه این گیاه مستقیم و طول آن 10 تا 15 سانتی متر است. ساقه پنج ضلعی با ارتفاع 20 تا 80 سانتی متر منشعب و پوشیده از مو است. قسمت بالای ساقه مرطوب به نظر می رسد.
برگها بلند (5 تا 30 سانتی متر طول) ، مقعر و کرک دار است. کاپیتول ها در انتهای ساقه ها واقع شده اند و توسط فلس های خاردار بیضی شکل احاطه شده اند.
گلها زرد روشن هستند و از گلدانهای لوله ای دو پا تشکیل شده اند. میوه فندق استوانه ای و کمی خمیده است. شیارهایی در ناحیه طولی میوه دیده می شوند. طول میوه یک سانتی متر است و در قسمت فوقانی زائده هایی به طول 0.5 تا 1 سانتی متر وجود دارد که هیچ نقشی در رشد بذر ندارند. این رشد را می توان قبل از کاشت از بین برد. هزاران دانه 28 تا 34 گرم وزن دارند.

شرایط محیط رشد خار مقدس

خار مقدس را تقریباً در هر نوع اقلیمی می توان کشت نمود. گیاه در طول رویش به مواد و عناصر غذایی خاصی نیاز ندارد و آن را در خاک های غیرحاصلخیز هم می توان کشت کرد. البته، در صورت کشت انبوه این گیاه، باید از خاک های حاصلخیز استفاده شود تا محصولی با کیفیت مطلوب حاصل گردد.

خاک های شنی یا خاک هایی با بافت شنی – رسی، برای کاشت این گیاه مناسبند. خشکی و کم آبی طولانی برای این گیاه مطلوب نیستو باعث کاهش عملکرد می شود.

خار مقدس دوره رویشی کوتاهی دارد، از این رو می توان آن را با هر گیاهی به تناوب کشت کرد. گیاهانی که سبب افزایش مواد غذایی خاک شوند، برای تناوب کشت با خار مقدس مناسبند. چون خار مقدس رشد سریعی دارد و به سرعت سطح زمین را می پوشاند، مانع از گسترش علف های هرز می شود، به همین دلیل پس از برداشت آن، می توان گیاهانی را که به علفکش ها حساسند، کشت کرد.

 

روش تکثیر گیاه خار مقدس

کاشت خار مقدس به وسیله بذر و با استفاده از بذرکار، به صورت ردیفی انجام می گیرد. برای هر هکتار زمین به 17 تا 20 کیلوگرم بذر با کیفیت مناسب نیاز است.

چون این گیاه دوره رویشی کوتاهی دارد، آن را می توان در فصول مختلف کشت کرد. در برخی کشورها این گیاه را پاییز یا زمستان کشت می کنند، در حالیکه در اکثر کشورها آن را در فصل بهار (اواخر اسفند، اوایل فروردین و یا حتی اواخر فروردین) کشت می نمایند.

بذرها در ردیف هایی به فاصله 40 تا 50 سانتیمتر کشت می شوند. تعداد مناسب گیاه در هر متر طول ردیف 7 تا 10 بوته، و عمق بذر در هنگام کشت باید 3 تا 4 سانتیمتر باشد.

فواید مصرف گیاه خار مقدس

این گیاه خاصیت ضدمیکروبی دارد با عفونت ویروسی مقابله می کند با تحریک ترشح اسید معده، سوءهاضمه و نفخ را از بین می برد.

خونریزی را بند می آورد و برای درمان زخم، کورک و غیره موثر است. خاصیت تصفیه کنندگی خون را بر عهده دارد.شیر مادران را افزایش می دهد.سردرد را برطرف می کند و تب بر است.تولید بزاق دهان را افزایش می دهد.

دم کرده این گیاه با افزایش خون رسانی به مغز برای بهبود سردردها به کار می رود و حافظه را تقویت می کند.خار مقدس به عنوان تصفیه کننده عالی خون به حساب می آید. مصرف روزی 2 لیوان چای خار مقدس سردرد را رفع می کند.

برای رفع ناراحتی های گوارشی مانند؛ نفخ و یبوست ، قبل از خواب یک لیوان چای خار مقدس بخورید. مصرف آن باعث تولید شیر بیشتر در زنان شیرده می شود کافی است قبل از خواب یک لیوان چای خار مقدس بخورید.

اگر سابقه بیماری قلبی و یا کلیوی در خانواده دارید، روزی یک لیوان چای این گیاه را میل کنید. تا از بروز این نوع بیماری پیش گیری شود.روغن طبیعی این گیاه، خاصیت ضدویروسی و ضدباکتریایی دارد.

چای این گیاه اشتهاآور است. این چای، بدن را سم زدایی می کند.مصرف موضعی آن برای درمان زخم به کار برده می شود. خار مقدس، عملکرد مغز را تقویت می کند و باعث رفع افسردگی، خستگی مفرط و سرگیجه می شود.

این گیاه پراکندگی وسیعی داشته و رستنگاه آن در تبریز، ماکو، ارومیه، سلماس،مازندران، گلستان، رشته کوههای البرز، اطراف تهران،دماوند، هشتگرد، کرج، قزوین، کرمانشاه، قصر شیرین، همدان، لرستان، خوزستان، شیراز، بوشهر، جهرم، کرمان و خراسان گزارش شده است.

 

ترکیبات خار مقدس

خار مقدس حاوی لیگنان ها، لاکتون های سزکویی ترپن شامل سنیسین، اسانس، پلی استیلن ها، فلانوئیدها، تری ترین ها، فیتواسترول ها و تانن ها است

تهیه دمنوش گیاه خار مقدس

برای تهیه چای و یا دم کرده این گیاه، 56 گرم آن را با 4 لیوان آب کمی بجوشانید و سپس بگذارید به مدت 30 دقیقه دم بکشد سپس چای را صاف و مصرف کنید.

مضرات خار مقدس

  • مصرف زیاد این گیاه به مقدار زیاد، زیان آور و برای زنان باردار مضر است.
  • برای پیشگیری از هر نوع عوارض جانبی، مصرف آن را برای مدت کوتاهی ادامه دهید.

برای خرید نهال متوانید به سایت باغ نت مراجعه کنید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *